Η τρέχουσα διεθνής οικονομική κρίση καθιστά επίκαιρο παρά ποτέ το θέμα της οικονομικής πολιτικής. Λυδία λίθος για το χαρακτηρισμό της είναι πάντα η κρατική παρέμβαση. Η μανιχαϊστική προσέγγιση: φιλελεύθερη ή κεντρικά σχεδιαζόμενη οικονομία οδήγησε στην παντελώς εσφαλμένη υπόθεση της ομοιογένειας καθεμιάς. Έτσι, οι κλασικοί φιλελεύθεροι οικονομολόγοι ταυτίστηκαν με το φονταμενταλισμό της αγοράς και την απαξίωση του ρόλου του κράτους στην οικονομία.
Από τις πιο βασικές έννοιες της Οικονομικής Επιστήμης είναι η διάκριση των αγορών σε μορφές: τέλειος ανταγωνισμός, μονοπωλιακός ανταγωνισμός, μονοπώλιο και ολιγοπώλιο. Συνήθως γίνεται αναφορά στο "αόρατο χέρι" της αγοράς που μεγιστοποιεί την κοινωνική ευημερία. Γιατί, όμως, αποσιωπείται ότι ο Adam Smith αναφερόταν σε αυτό υπό την –τόσο δύσκολη, όπως αποδείχτηκε– επικράτηση του τέλειου ανταγωνισμού των επιχειρήσεων στην αγορά; Εξάλλου, εκτός από την αντιμετώπιση των ολιγοπωλιακών συνθηκών, σύμφωνα με την Οικονομική Επιστήμη, η παρέμβαση του κράτους είναι αναγκαία και σε άλλες αποτυχίες της αγοράς, όπως οι εξωτερικότητες, τα δημόσια αγαθά, οι ασυμμετρίες στην πληροφόρηση, η άδικη διανομή του εισοδήματος κ.α.
Αν κάποιος ήθελε να χαρακτηρίσει αντικειμενικά την οικονομική πολιτική βάσει της κρατικής παρέμβασης, μάλλον θα έπρεπε να χρησιμοποιήσει έναν άξονα από το 0 έως το 100, με τις δύο περιπτώσεις στα άκρα. Παρόμοια, μήπως θα έπρεπε να χρησιμοποιήσουμε τον όρο «Ανταγωνιστές» για να ξεχωρίσουμε τους θεμελιωτές της Οικονομικής Επιστήμης από τους νεοφιλελεύθερους φονταμενταλιστές της αγοράς, που οδήγησαν στην απορρύθμισή της με την κατάργηση του εποπτικού ρόλου του κράτους; Η πολιτική προπαγάνδα οδήγησε, επίσης, στη σύγχυση των οικονομικών με τους πολιτικούς όρους. Πόσες φορές έχουμε ακούσει τη φράση «δεξιά οικονομική πολιτική»; Μα εφόσον το «δεξιός» προσδιορίζεται από το τρίπτυχο Πατρίς – Θρησκεία – Οικογένεια, πώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως επιθετικός προσδιορισμός για την πολιτική στην οικονομία; Όλοι ξέρουν ότι ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ο πρεσβύτερος είχε κατηγορηθεί για σοσιαλμανία, αλλά λίγοι γνωρίζουν ότι αυτοχαρακτηριζόταν ως φιλελεύθερος ριζοσπάστης.
Ανεξάρτητα από το μέγεθος της κρατικής παρέμβασης στην οικονομία, θα έπρεπε σίγουρα να μας απασχολήσει και ο βαθμός αποτελεσματικότητας της. Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, έχουμε ικανοποιητικές κοινωνικές δαπάνες ως ποσοστό του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος, αλλά ελάχιστοι πολίτες ξεφεύγουν από τη φτώχεια χάρη σε αυτές.
Τέλος, στο επίκεντρο της δημόσιας διαβούλευσης είναι πάντα, μοιραία, η εύρεση της σωστής οικονομικής πολιτικής. Παραβλέπουμε, όμως, συνήθως ότι το ποια είναι η καταλληλότερη διαφέρει από χώρα σε χώρα και από εποχή σε εποχή. Το κράτος πρέπει να ενεργεί πάντα με στόχο την πλήρη απασχόληση του εργατικού δυναμικού, τη σταθερότητα των τιμών, τη δίκαιη διανομή του εισοδήματος και την εξασφάλιση ικανοποιητικών ρυθμών οικονομικής ανάπτυξης. Σήμερα που η ανεργία καλπάζει σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ οι πληθωριστικές πιέσεις έχουν τιθασευτεί, δεν είναι λογικό να θυμηθούμε τις κεϋνσιανές πολιτικές της χρυσής τριακονταετίας της Σοσιαλδημοκρατίας μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο; Πιο ανάγλυφα, ο μεγαλύτερος οικονομολόγος όλων των εποχών μετά τον Adam Smith, ο John Maynard Keynes έλεγε: «Όταν αλλάζουν τα δεδομένα, αλλάζω κι εγώ άποψη».
Info:
– Γεώργιου Μπήτρου, Μικροοικονομική Θεωρία.
– Adam Smith, Έρευνα για τη Φύση και τα Αίτια του Πλούτου των Εθνών.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «University Press» τον Ιούνιο του 2009.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου