Πολύ μικρές επιχειρήσεις και αυτοαπασχολούμενοι

Σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Εργασίας, περίπου 9 στις 10 ελληνικές επιχειρήσεις απασχολούν μέχρι δέκα εργαζόμενους. Ο κατακερματισμός των ιδιωτικών υπαλλήλων σε σχεδόν διακόσιες χιλιάδες πολύ μικρές επιχειρήσεις δεν είναι το μόνο ανορθόδοξο στην ελληνική αγορά εργασίας…

Δημόσιοι υπάλληλοι

Κατ’ αρχάς, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία του Μητρώου Ανθρώπινου Δυναμικού του Ελληνικού Δημοσίου, οι δημόσιοι υπάλληλοι μετρούνται σήμερα σε περίπου 700 χιλιάδες και αντιστοιχούν σχεδόν στο 20% του συνόλου των απασχολουμένων. Δηλαδή, περίπου 1 στους 5 από όσους έχουν εργασία στην Ελλάδα έχει εργοδότη το Ελληνικό Δημόσιο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι δημόσιοι υπάλληλοι πλησίαζαν τους 950 χιλιάδες στο τέλος του 2009. Αλλά, από τότε μέχρι το τέλος του 2013, μειώθηκαν σωρευτικά κατά 250 και πλέον χιλιάδες, ως αποτέλεσμα του αυστηρού κανόνα προσλήψεων-αποχωρήσεων.

Αυτοαπασχολούμενοι

Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας & Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), οι αυτοαπασχολούμενοι στην Ελλάδα, αναλογικά με το σύνολο των απασχολουμένων, δεν είναι απλώς οι περισσότεροι αλλά υπερδιπλάσιοι του μέσου όρου όλων των κρατών-μελών του ΟΟΣΑ. Συγκεκριμένα, τουλάχιστον 1 στους 3 από όσους έχουν εργασία στην Ελλάδα είναι αυτοαπασχολούμενος.

Κοιτώντας πίσω στον χρόνο, μπορούμε να δούμε ότι, από το 1981 που δίνονται στοιχεία, οι αυτοαπασχολούμενοι δεν ήταν ποτέ λιγότεροι του 35% του συνόλου των απασχολουμένων (με εξαίρεση το 2008, που ήταν οριακά λιγότεροι).

Αντιθέτως, στα κράτη-μέλη του ΟΟΣΑ δεν ξεπέρασαν ποτέ κατά μέσο όρο το 20% (την περίοδο 1996-2011, για την οποία δίνονται στοιχεία για τον μέσο όρο).

Μάλιστα, η Ελλάδα, σ’ όλη την ιστορία των μετρήσεων (1981-2015), βρισκόταν μεταξύ των δύο πρώτων χωρών του ΟΟΣΑ ως προς το ποσοστό των αυτοαπασχολουμένων (με εξαίρεση μόνο το 2004 που ήταν τρίτη). Ενώ κατείχε ακόμα και την πρωτιά την περίοδο 1983-1987, στην οποία και έχει επιστρέψει από το 2013.

Σε Υπηρεσίες

Από τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας προκύπτει ότι το υψηλό μερίδιο των απασχολούμενων στις υπηρεσίες στην Ελλάδα είναι παρόμοιο με το αντίστοιχο στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η διαφορά εντοπίζεται στους απασχολούμενους στη γεωργία και τη βιομηχανία. Θα εναρμονιστούμε με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, αν υπάρχει μετακίνησή τους από τη γεωργία προς τη βιομηχανία.

Το πρόβλημα της αποβιομηχάνισης από το 1981 αναπαριστά ανάγλυφα η κόκκινη καμπύλη στο διάγραμμα με τα μερίδια απασχόλησης σε πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή τομέα στο χρονικό διάστημα από τότε μέχρι σήμερα.

Ώρες Εργασίας & Παραγωγικότητα

Σύμφωνα με στοιχεία του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, η Ελλάδα, από το 2012, βρίσκεται στην τρίτη θέση μεταξύ των κρατών-μελών του σε ό,τι αφορά τις ετήσιες ώρες απασχόλησης των εργαζομένων.

Βέβαια, η παραγωγικότητα της εργασίας στην Ελλάδα δεν είναι αντίστοιχη της ευρωπαϊκής (82,6% του μέσου όρου των «28»). Ενδεικτικά, μεταξύ των «19» της Ευρωζώνης, είναι υψηλότερη μόνο από εκείνη στη Σλοβενία, την Πορτογαλία και τις βαλτικές χώρες (Λιθουανία, Εσθονία, Λετονία).

Ανεργία

Τέλος, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Ελλάδα, από το 2013, έχει το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (το 2011 και 2012 είχε το δεύτερο υψηλότερο, μετά το αντίστοιχο της Ισπανίας). 2,5 φορές το μέσο ευρωπαϊκό, με τάση να γίνει τριπλάσιο, καθώς η ανεργία στην Ευρώπη μειώνεται με πιο γοργούς ρυθμούς από ό,τι στην Ελλάδα.

Ένα εκατομμύριο, εκατό τριάντα τρεις χιλιάδες, τετρακόσιοι έλληνες πολίτες αναζητούν εργασία και δεν μπορούν να βρουν…

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Η “θάλασσα” των πολύ μικρών επιχειρήσεων και οι υπερβολικά πολλοί αυτοαπασχολούμενοι συνιστούν, με δύο λόγια, το διαρθρωτικό πρόβλημα της ελληνικής αγοράς εργασίας. Οι μεγάλες επιχειρήσεις (χαρακτηριστικό των αναπτυγμένων οικονομιών) σπανίζουν.

Ενδεικτικά:

– 9 στις 10 ελληνικές επιχειρήσεις απασχολούν μέχρι 10 εργαζόμενους,

– 1 στους 3 απασχολούμενους στην Ελλάδα είναι αυτοαπασχολούμενος (η μεγαλύτερη αναλογία στον ΟΟΣΑ και διπλάσια της μέσης στα κράτη-μέλη του).

Την ίδια στιγμή, οι έλληνες εργαζόμενοι:

– είναι συγκεντρωμένοι ως επί το πλείστον στις υπηρεσίες, 

– εργάζονται πολλές ώρες, από τις περισσότερες σε ετήσια βάση μεταξύ των εργαζομένων στις χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ,

– αλλά η παραγωγικότητά τους είναι χαμηλότερη της μέσης ευρωπαϊκής.

Αν λάβουμε υπόψη ότι και 1 στους 5 απασχολούμενους μισθοδοτείται από το Δημόσιο, θα καταλήξουμε ότι 1 στους 2 έχοντες εργασία στην Ελλάδα απολαμβάνει είτε τα προνόμια της δημοσιοϋπαλληλίας είτε τα προνόμια της αυτοοαπασχόλησης – εις βάρος, πολλές φορές, είτε της εθνικής παραγωγής είτε των φορολογικών εσόδων.

Αν δεν συγχωνευτούν οι ελληνικές ιδιωτικές επιχειρήσεις και δεν εγκατασταθούν πολυεθνικές στην οικονομική μας περιοχή, ώστε να απασχολήσουν με τη μορφή υπαλληλίας τους περισσότερους από ένα εκατομμύριο ανέργους, η ελληνική οικονομία θα παραμείνει καθηλωμένη στις υπανάπτυκτες δομές της, με ό,τι αυτό συνεπάγεται: φοροδιαφυγή, εσωστρέφεια, προϊόντα και υπηρεσίες χαμηλής προστιθέμενης αξίας, αναξιοποίητες οικονομίες κλίμακας.

Δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα Economia.gr στις 23 Ιανουαρίου 2017:

http://www.economia.gr/el/article/entry/6033

Υποσημειώσεις:

1. Σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Εργασίας για το 2015, σε σύνολο 222.281 επιχειρήσεων, οι 198.375 απασχολούν 1-10 εργαζομένους. Ισοδύναμα, το 89,25% του συνόλου.

2. Ως «πολύ μικρή» ορίζεται η επιχείρηση η οποία απασχολεί λιγότερους από 10 εργαζομένους και της οποίας ο κύκλος εργασιών ή το σύνολο του ετήσιου ισολογισμού δεν υπερβαίνει τα 2 εκατ. ευρώ.

3. Σύμφωνα με το Μητρώο Ανθρώπινου Δυναμικού του Ελληνικού Δημοσίου, οι δημόσιοι υπάλληλοι ήταν 697.228 τον Οκτώβριο του 2016.

4. Σύμφωνα με το Μητρώο Ανθρώπινου Δυναμικού του Ελληνικού Δημοσίου, οι δημόσιοι υπάλληλοι ήταν 942.625 στις 31/12/2009 και 675.530 στις 31/12/2013. Επομένως, μειώθηκαν κατά 267.095 την περίοδο αυτή.

5. Σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, οι απασχολούμενοι ήταν 3.610.700 το 2015. Σύμφωνα με το Μητρώο Ανθρώπινου Δυναμικού του Ελληνικού Δημοσίου, οι δημόσιοι υπάλληλοι ήταν 700.836 στο τέλος του ίδιου χρόνου. Επομένως, αντιστοιχούσαν στο 19,4% των απασχολουμένων.

6. Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ για το 2011, οι αυτοαπασχολούμενοι ήταν στο 36,1% του συνόλου των απασχολούμενων στην Ελλάδα και στο 15,8% στον ΟΟΣΑ. Επομένως, στη χώρα μας ήταν 2,3 φορές περισσότεροι.

7. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ για την περίοδο 1981-2015, ως προς το ποσοστό των αυτοαπασχολουμένων στο σύνολο των απασχολουμένων, η Ελλάδα ήταν δεύτερη μεταξύ των κρατών-μελών του τις περισσότερες χρονιές. Πίσω από την Κορέα τη διετία 1981-1982. Πίσω από την Τουρκία το διάστημα 1988-2012. Μόνο το 2004 ήταν τρίτη γιατί την ξεπερνούσε η Τουρκία και το Μεξικό. Στην πρώτη θέση ήταν τις περιόδους 1983-1987 και 2013-2015.

8. Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ για το 2014, ο ετήσιος μέσος όρος των ωρών απασχόλησης των ελλήνων εργαζομένων ήταν 2.026. Υψηλότερο μέσο όρο είχαν μόνο οι απασχολούμενοι στο Μεξικό (2.246,4) και την Κορέα (2.113).

9. Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat για το 2015, η παραγωγικότητα της εργασίας στην Ελλάδα είναι στο 82,6% του μέσου όρου των «28» της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στο 81,5% στη Σλοβενία, στο 78,2% στην Πορτογαλία, στο 73,2% στη Λιθουανία, στο 71,1% στην Εσθονία και στο 64,5% στη Λετονία.

10. Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το 2013, η ανεργία ως ποσοστό του εργατικού δυναμικού ήταν 27,5% στην Ελλάδα και 10,9% στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Επομένως, το 2013, η ελληνική ήταν 2,5 φορές η ευρωπαϊκή. Το 2016 ήταν 23,5% στην Ελλάδα και 8,7% στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Επομένως, το 2016, η ελληνική ήταν 2,7 φορές η ευρωπαϊκή.